Funda (56) heeft een dwarslaesie en is gewoon helemaal naar Istanbul gefietst

Funda Müjde werd bekend als actrice door haar rollen in Medisch Centrum West, GTST en Vrouwenvleugel. Tien jaar geleden raakte ze in Istanbul zwaar gewond bij een auto-ongeluk en liep een dwarslaesie op. Ondanks haar lichamelijke beperking en haar rolstoelafhankelijkheid, bleef ze acteren, presenteren en columns schrijven. Tussen het werken door, fietst ze heel graag.

Ik herinner me nog goed dat voor de eerste keer na het ongeluk tot me doordrong hoe klein mijn wereld was geworden. Ik was net vanuit het ziekenhuis overgebracht naar een revalidatiecentrum. Van een hardwerkende actrice en cabaretière die veel van de wereld had gezien, was ik plotseling een hulpbehoevende vrouw met een handicap geworden. Mijn bed, vensterbank en nachtkastje vormden mijn thuis. Als mijn pen, boek of zakdoek op de grond vielen, moest ik op de bel drukken. Als mijn nachtkastje verder weg stond dan mijn arm reikte, moest iemand hem naar me toe schuiven. Het besef dat ik voor de kleinste dingen iemand nodig had, was een grote schok. Ik wilde niet om álles vragen, daar hebben de verpleegkundigen het ook veel te druk voor. Dus verdorden de bloemen in de vaas in de vensterbank en lag er stof tussen de ansichtkaarten die er stonden. Ik zag het met lede ogen aan. Ik was een vrouw die honderd dingen tegelijk kon. Als ik één van de eindeloze telefoongesprekken met mijn moeder voerde, nam ik ondertussen met een doekje de kasten af. Dat alles anders was, dat ik zelfs niet eens even uit bed kon stappen om mijn hand over de vensterbank te halen, was gewoon verschrikkelijk. Het confronteerde me met het feit dat mijn leven ingrijpend was veranderd.

De artsen zeiden dat ik niet meer zou kunnen lopen. Dat vond ik zo’n foute opmerking! Ze wilden me geen valse hoop geven, maar daardoor creëer je juist helemaal geen hoop. Ik wilde de hoop niet opgeven. Ik was 45, moeder van twee tieners, ik wilde mijn leven zo snel mogelijk weer oppakken. Na heel, héél veel oefenen realiseerde ik me dat lopen het niet ging worden. Op de loopband kan ik drie kwartier lopen. Ik moet me dan vasthouden aan de brug, anders gaat het niet. Achter een rollator loop ik als een opoe. Dat is op zich niet zo erg, maar één tik en ik val om. De rolstoel is verreweg de beste oplossing. Ik moest daar aan wennen. Ik vond de rolstoel een gevangenis, maar een leven zonder de deur uit te gaan, is een nog grotere gevangenis. Elke eerste ervaring was doodeng, maar na elke eerste keer merkte ik dat ik het dus wel kon. Ik verlegde mijn grenzen, kreeg ervaring, raakte angst kwijt en ja, een beetje schaamte ben ik ook kwijtgeraakt. Ik vond het moeilijk om afhankelijk te zijn van anderen. Zeker als het om intieme dingen ging. Maar wat is beter: in je broek plassen of een wildvreemde mevrouw vragen of ze je wil helpen als er geen steunbeugels in het invalidetoilet zijn. Dan kies ik het laatste. Door een stukje afhankelijkheid op te geven en me door mijn man, vriendinnen of desnoods een vreemde te laten helpen, krijg ik heel veel vrijheid en dus ook mijn onafhankelijkheid terug. Ik heb er een veel rijker leven door gekregen. Ik tel mijn zegeningen met al die mensen om me heen die me willen helpen. Mensen zijn zo lief. Ik raad iedereen aan er af en toe ook zo naar te kijken

Na mijn dwarslaesie heb ik mezelf moeten heruitvinden. Ik heb ontdekt dat ik heel veel dingen gewoon moest dóen. De eerste keer weer op het podium bijvoorbeeld. Ik schaamde me en was totaal niet handig met de rolstoel. Maar hoe vaker ik het deed, hoe beter het ging. Laatst moest ik ook iets presenteren en vlak voordat ik het podium op ging, kwam er een wildvreemde mevrouw naar me toe die zei dat mijn zwarte kleding helemaal onder het stof van de rolstoelwielen zat. Ze veegde mijn kleren schoon, de schat. Vijf jaar geleden was ik daar helemaal van in de stress geraakt en trillend het podium opgegaan, maar nu dacht ik: het is een mooie dag, er is een reddende engel, laten we er wat leuks van maken.

Dat ik het fietsen heb ontdekt, maakt het leven zeker een stuk leuker. Ik gebruik de gewone handbike en de BerkelBike. Met de Berkelbike fiets ik met mijn handen en armen en mijn benen draaien mee. Zo ervaar ik dat de twee helften van mijn lijf weer één geheel worden. Dat fietsen geeft me een geweldig gevoel van vrijheid. Het maakt me zo gelukkig, dat ik er wel om kan huilen. Op de fiets vergeet ik soms gewoon dat ik een handicap heb. De natuur, de fysieke beleving, ik had het allemaal zo gemist en nu is het er weer. Bewegen is leven. Op een gegeven moment dacht ik na over wat ik het allerliefste zou willen. Dat is fietsen. Gewoon duizenden kilometers fietsen. Verder hoef ik niets. En weet je wat? Ik heb die droom gerealiseerd. In 2014 ben ik van Amsterdam naar Istanbul gefietst, 3800 km in 89 dagen, met mijn man in een volgauto. Het was geweldig. Door het fietsen, voel ik mijn kracht. Ik heb veel overwonnen om zo ver te komen.”

Funda staat in het theater met haar voorstelling ‘Funda Draait Door’. Voor de speellijst: www.fundam.nl. En haar boek “Niemand Vraagt Meer Waar ik Vandaan Kom, sinds ik in een rolstoel zit” (uitgeverij Jurgen Maas) is verkrijgbaar bij boekhandels en bol.com

Foto: Dingena Mol.