Julia (19) schaamde zich als kind soms voor haar verstandelijk beperkte zus

Je schamen voor je zus omdat jij wordt aangesproken op haar beperking. Het was een tijd lang de werkelijkheid voor Julia Homan (19). Haar zus Elise (24) heeft een chromosoomafwijking en is hierdoor licht verstandelijk beperkt. ‘Als ik naar buiten kwam, zeiden de buurkinderen: ‘Kijk daar heb je de zus van die rare.’

Al op jonge leeftijd wist Julia dat Elise anders is dan anderen. ‘Elise heeft een chromosoomafwijking waardoor ze is blijven steken op het niveau van een kind van ongeveer acht jaar. Verbaal en sociaal gezien is ze heel sterk, waardoor mensen niet altijd direct doorhebben dat er iets met haar aan de hand is. Mijn ouders zeiden altijd: ‘Elise is een bijzonder kind, maar dat ben jij ook.’ Zo heb ik het ook altijd gezien. Elise is in mijn ogen nooit minder geweest, maar ze is wel bijzonder. Toen we klein waren konden we juist door Elise’s achterstand heel goed samen spelen.’

Toen Julia een jaar of acht was, verhuisde het gezin naar een andere buurt. ‘Elise werd hier behoorlijk geplaagd. Ze durfde zelfs niet meer met haar driewieler door de buurt, omdat deze weleens van haar werd afgepakt en omdat kinderen dingen naar haar riepen. Ik voelde mij verantwoordelijk voor haar en trok me deze plagerijen heel erg aan. Ikzelf werd ook geplaagd omdat Elise ‘anders’ is. Hierdoor heb ik mij destijds weleens voor haar geschaamd. Omdat ik weet dat Elise er helemaal niets aan kan doen, schaamde ik me ook weer voor het feit dat ik me voor haar schaamde. Dit maakte deze periode heel erg lastig.’

De jaren daarna veranderde er veel. Toen Julia elf jaar oud was, besloten haar ouders om uit elkaar te gaan. ‘De scheiding van mijn ouders vond ik heel moeilijk. Ik had net het gevoel dat we alles weer een beetje op de rit hadden. Voor Elise was de klap anders. Haar structuur veranderde en dit maakte het voor haar heel lastig. Ondanks dat de stabiliteit thuis veranderde, heeft Julia ook in die periode wel heel veel aan haar ouders gehad. ‘Er werd bij ons thuis altijd over alles gepraat. Mijn ouders hebben me ook in de periode waarin Elise geplaagd werd, gestimuleerd om open te zijn over wat er met Elise is. Ik besloot hierdoor om in groep acht mijn spreekbeurt over Elise te houden. Ik schaamde me niet langer voor haar, maar wilde mensen uitleggen wat er met haar aan de hand is. Op een van de eerste dagen van de middelbare school ben ik ook meteen voor de klas gaan staan om te vertellen wat er bij mij thuis speelde. Dat open zijn naar de buitenwereld toe is echt iets wat ik van mijn ouders heb geleerd.’

Inmiddels woont Julia al jaren bij haar moeder en woont Elise niet meer thuis. ‘Elise woont nu drie straten verderop in een huis met zes andere mensen met een beperking. Op het pleintje waar ze woont is 24 uur per dag begeleiding en zorg.’ Toch heeft Julia weleens wakker gelegen om de toekomst van haar zus.  ‘Hoe zou de levensverwachting van Elise eruitzien? Inmiddels weten we gelukkig dat ze gewoon oud kan worden. De honderd zal ze waarschijnlijk niet halen, maar ze kan zo 75 worden. We gaan dan ook met vertrouwen de toekomst tegemoet.’