Jeroen (39) was blind en ziet weer (een beetje) door een netvlies-chip

Blinden kunnen dankzij hersenprotheses of netvlieschips weer 'zien'. De vorderingen zijn spectaculair, al zijn er nog veel beren op de weg. Voor Jeroen Perk zijn de zestig pixels die hij weer kan waarnemen al een wereld van verschil. 'Voor mij is het een wonder.'

“Nu moet het gebeuren, wist ik. Nu gaat alles veranderen. Eerst was er, heel even, de twijfel: gebeurt er nou wat? Maar daarna ineens het besef: het licht is terug! Ik zag de artsen voor me staan, in hun witte jassen.” Jeroen Perk beschrijft wat er gebeurde toen hij na een zware operatie van bijna vier uur en daarna nog eens twee weken verplicht wachten eindelijk weer kon 'zien'. Dit dankzij een peperdure en geavanceerde chip die op zijn netvlies werd geplaatst. Toen hij onder het mes ging, was zijn zicht bijna geheel verdwenen als gevolg van een genetische oogafwijking. Vanaf zijn vijftiende ging het ineens bergafwaarts met zijn ogen. “In het begin schaamde ik me dood. Niemand mag dit weten, besloot ik. Maar dat was op een gegeven moment niet meer vol te houden. Op mijn achttiende was ik al 80 tot 90 procent van mijn zicht kwijt. Dat was een enorme klap. Ik had een jaar nodig om hiervan bij te komen en met de nieuwe situatie om te leren gaan.”

Het klinkt raar, maar Perk heeft ook geluk. Bij hem is de verbinding tussen het netvlies en de visuele cortex nog intact. Hierdoor kwam hij in aanmerking voor de zware operatie waarbij een chip van de Amerikaanse fabrikant Second Sight werd ingebracht. De Nederlandse zorgverzekeraars vergoedden die niet - en nog steeds niet trouwens - , maar de toenmalige directeur van oogziekenhuis Zonnestraal stak zijn nek uit en vond, buiten de gebaande paden, financiering. Na een zeer strenge medische en psychologische selectieprocedure bleven Perk en twee andere kandidaten over. Keer op keer kreeg hij te horen dat hij vooral niet al te veel verwachtingen zou moeten hebben van het implantaat. Maar hij twijfelde geen moment. Sindsdien is hij de man met het bionische oog. Op YouTube zijn filmpjes te vinden waar hij zowaar weer op de skipiste staat.

De nieuwe apparatuur van Perk bestaat uit een camerabril en een kastje ter grootte van een ouderwetse walkman waarin een computer en batterij zitten. Die computer zet de beelden van de camera om in signalen, die vervolgens draadloos naar de chip worden gestuurd die op Perks netvlies is geplaatst. Van buitenaf is die overigens niet te zien. De chip bevat zestig elektroden. Meer lukt niet, zo'n gepriegel is het met draadjes op een minuscule oppervlakte. Die zestig elektroden vormen ook de beperking, want elke elektrode correspondeert uiteindelijk met één lichtpuntje. De chip stuurt, via de oogzenuw die nog intact is, pulsen naar de hersenen die resulteren in pixels die aan of uit staan.

Zestig pixels, daar moet Perk het mee doen. En toch is het een wereld van verschil. “Mensen zeggen vaak: wat jammer dat je zo weinig kunt zien met die bril. Maar voor mij is het een wonder. Ik zie ineens weer mooie lichtjes, vuurwerk, de contouren van muzikanten op een podium, contouren van gebouwen bij een stedentrip. Het is fantastisch.” De emotie die hij op die allereerste dag voelde, heeft hij daarna nog herhaaldelijk gehad. Afgelopen zomer bijvoorbeeld, op vakantie in Noorwegen. “Ik was daar met mijn vriendin Nanda, met wie ik in juni ga trouwen. Ik liep over een pad en ik zag de bergen met daarachter de lichte lucht. Ongelofelijk.”

Wie Perk met zijn rare bril en walkmankastje tegenkomt, ziet een man die zijn omgeving scant door met zijn hoofd te draaien. Dat is nodig om de beperkte informatie die in zestig pixels binnenkomt te vertalen naar zinvolle beelden. Door de omgeving in verschillende hoeken te scannen, kan hij de wereld pixel voor pixel weer opbouwen. Dat hij herinneringen aan de wereld heeft van de tijd dat hij nog kon zien, helpt bij het intensieve traject om weer opnieuw te leren zien. Maar hoe zijn toekomstige vrouw eruitziet? Perk heeft geen idee, hij ziet alleen haar contouren. “Ik weet niet of ze glimlachend voor me staat of niet.”

Bron: Volkskrant.nl