Rolstoelrugby: ruige sport met groot teamgevoel

Elkaar ongegeneerd ‘opzij rammen’. Dat mag gewoon bij rolstoelrugby. Toch is het ook een sport waarbij teamwork essentieel is en elke speler zijn waarde heeft, los van de ernst van je beperking. Speler Haico Nijkamp van rolstoelrugbyvereniging The Mavericks: “Wat ik leuk vind is dat je er al je energie in kwijt kunt. Je kunt er vol in gaan en lekker tegen elkaar aan knallen. Verder zijn teamspel en tactiek heel belangrijk.” Voorzitter Jacqueline van Creveld was erbij toen de vereniging in de jaren negentig werd opgericht, speelde ruim twintig jaar zelf en coacht bij de wedstrijden. “De tactiek, felheid en ruigheid maken de sport zo mooi.”

Unieke aangepaste sport
Rolstoelrugby is een unieke sport, die eigenlijk niet echt lijkt op het rugby waar het naar vernoemd is. Het is ontstaan speciaal voor mensen die in alle vier de ledematen beperkingen hebben. Meestal mensen met een hoge dwarslaesie, maar bijvoorbeeld ook met een spierziekte of cerebrale parese. “Wie van een beetje actie houdt, komt vaak bij rolstoelbasketbal terecht,” vertelt Jacqueline. “Maar omdat je weinig kracht in je armen hebt kun je niet goed met een zware basketbal omgaan. In Amerika en Canada ontwikkelde zich daarom een afgeleide sport met een volleybal waarbij álles mocht, tot mensen uit de stoel trekken aan toe. Dat heette murderball en heeft zich uiteindelijk ontwikkeld tot rolstoelrugby. Nu zijn er wel regels, maar als het gaat om je tegenstander blokkeren mag nog steeds heel veel.”

Bumpers en botsautootjes
Sterker nog, daar zijn inmiddels de rugbyrolstoelen op afgestemd. “Verdedigers hebben een bumper  aan de voorkant van hun rolstoel om aanvallers te kunnen hinderen. Dat is begonnen met simpelweg de voetsteunen voor de wielen van een aanvaller rijden. Aanvallers gingen toen hun wielen afschermen, waarna de verdedigers hun stoelen weer met meer geschut uitrustten. Als je een wedstrijd kijkt zie je meteen wie welke functie heeft; de stoelen van aanvallers zijn inmiddels een soort gladde botsautootjes.”

Slim classificatiesysteem
Daardoor is de sport ook voor iedereen leuk om te doen, ongeacht de zwaarte van je beperking. “Iedere speler krijgt een classificatie, welke capaciteit hij of zij nog in de ledematen heeft, ruwweg een punt per ledemaat. Heb je een zware beperking, dan ben je misschien wat wij noemen ‘een halfje’, kun je nog veel met je armen dan kun je een ‘drietje’ of een ‘drieënhalf’ zijn. De laag geclassificeerde spelers zijn uitstekende verdedigers en tactische spelers, de hoger geclassificeerde spelers zijn wendbaarder en kunnen dus goed aanvallen. Een team van vier spelers mag maximaal 8 punten tellen. Je kunt dus bijvoorbeeld spelen met twee ‘halfjes’ en twee spelers van 3,5, of met vier spelers met twee punten. Zo krijg je evenwichtige teams. Het is inderdaad wel tellen voor de coach die wissels aangeeft.”

Mavericks is er voor iedereen
Bij Mavericks staat het plezier in sport voorop. Tijdens de recreatieve training op dinsdagavond wordt niet fanatiek op wedstrijdregels getraind en kun je ook rustig beginnen om kennis te maken. “Het blijft een ruige sport” lacht Jacqueline. “Wie hier voor het eerst binnenkomt denkt ‘dit ga ik niet doen’, maar als je eenmaal meedoet dan ben je verkocht.” Op de recreatieve avond kan bij de Mavericks letterlijk iedereen mee doen. Er zijn zelfs een paar lopende spelers. “Als je bij ons langskomt, dumpen we je meteen in een rolstoel! Ook als je de buurman van een lid bent die gewoon een keer wilde komen kijken. Onze classifier, een arts, en haar man spelen bijvoorbeeld bij ons mee en bij de Maartenskliniek waar wij trainen moet iedere revalidatiearts in zijn of haar opleidingstijd een keer met ons meedoen.” Voor de fanatieke spelers die aan de competitie meedoen is er op vrijdag nog een extra training. “Dan gaat het ook over tactisch omgaan met de regels van het wedstrijdspel, zoals binnen 10 seconden de bal afgeven of stuiteren en als aanvallende partij niet terugspelen op de eigen helft.”

Sporten is gezond
Jacqueline liep zelf 36 jaar geleden een hoge dwarslaesie op door een duik in ondiep water. Omdat ze daarvoor ook al sportief was wisten mensen haar wel te vinden bij de introductie van rolstoelrugby in Nederland. Sindsdien is ze een bevlogen ambassadeur. “Sporten is goed voor je gezondheid. Voor mensen met een hoge dwarslaesie zijn er maar heel weinig sporten waar ze goed aan mee kunnen doen zoals rolstoelrugby. En het is natuurlijk ook gewoon leuk om te doen! Je moet alleen zelf een handbewogen rolstoel kunnen rijden. Maar er zijn bijvoorbeeld ook mensen die in het dagelijks leven elektrisch rijden, maar de veel lichtere sportstoel nog wel met de hand aankunnen.”

Ledenaanwas uit Maartenskliniek
De Mavericks geeft af en toe clinics om mensen kennis te laten maken met de sport, maar haalt nieuwe ledenaanwas ook uit de Maartenskliniek. “Als we horen dat iemand is binnengekomen met een hoge dwarslaesie gaan we altijd even kennismaken. Als je in de revalidatiebubbel zit is het fijn om even ergens anders heen te gaan. Zeker als je dan allemaal mensen met dezelfde medische conditie ziet die gewoon met de auto of fiets komen en vertellen over werk en vakanties. Veel mensen vinden de sport leuk. We hebben nu zoveel leden dat we weer competitie kunnen spelen, dat kon een paar jaar geleden niet. Twee van onze spelers zitten zelfs in het Nederlands team, later dit jaar gaan ze ook naar het EK voor B-landen.”

Hechte club in veilige omgeving
Hoewel het bij de Mavericks natuurlijk vooral gaat om Gewoon Sporten, biedt het feit dat de sport voor een specifieke doelgroep is ook een meerwaarde. “Het is een veilige omgeving waar mensen vanzelfsprekend begrijpen wat je hebt. Je bent toe aan een nieuwe rolstoel en kunt meteen vragen waar anderen die vandaan hebben en waarom ze voor een bepaalde stoel kiezen. Maar ook gevoeliger onderwerpen zoals de hulp bij het wc-bezoek die je soms nodig hebt. Daar kun je het gewoon over hebben. Als we een weekend weggaan maken we zelfs schema’s voor ondersteuning.” De Mavericks vormen dan ook een hechte club. “We vieren verjaardagen, doen iets voor speciale gelegenheden als trouwerijen en houden een jaarlijkse barbecue. We zijn een bijzondere groep met elkaar, waar uiteraard altijd plaats is voor nieuwe mensen. Kom gewoon eens kijken!”