De blinde Ellen is verzot op cryptogrammen

Ellen Koudijs is volledig blind sinds haar vijfde levensjaar. Ze is getrouwd, moeder van twee kinderen en beleidsmedewerker bij het RIVM. Ze schrijft op unieksporten.nl over haar dagelijks leven als blinde, werkende, sportende, moederende vrouw, die zoveel meer is dan haar handicap. 

Een zaterdagmorgen in mijn ouderlijk huis. De krant komt tevoorschijn en het cryptogram wordt bekeken. Omdat ik hem zelf niet van papier lezen kan, leest mijn vader hardop. "Gebied in het heden en verleden." leest hij, "uh, 7 letters. Ik ben gelijk helemaal wakker. Dit is mijn ding. "De derde letter is een E," vervolgt hij. Ik visualiseer de situatie in mijn hoofd. 2 puntjes, een e en dan 4 puntjes.

Een zaterdagmorgen in mijn studietijd. Ik woon op kamers zo'n tweehonderd kilometer van huis. Ik bel naar huis. We praten over koetjes en kalfjes en ik hoor mijn moeder op de achtergrond vragen: "Is dat Ellen? Kan ze even helpen met het cryptogram?" Al snel vliegen er omschrijvingen en mogelijke oplossingen over en weer.

Jaren later. Een vriendin en ik bedenken cryptische omschrijvingen voor elkaar. We verzuchten: “Toch jammer dat we die cryptogrammen uit de krant niet zelfstandig kunnen maken.” Beiden zijn we blind. De omschrijvingen kunnen we wel vinden online, maar hoe weet je nu hoe het diagram zelf eruit ziet? Welke vakjes zijn er zwart?

Mijn vriendin gaat op onderzoek uit. Er is een forum, waar cryptische types online opgaven en oplossingen uitwisselen. Ook blijkt de krant op termijn best bereid het diagram op een voor ons leesbare manieronline te zetten. Tot die tijd vinden we een tussen oplossing. Een van de andere cryptogrammenfans van het forum, stuurt ons wekelijks de opbouw van het diagram per mail. Hij beschrijft hoeveel kolommen en rijen het heeft en welke vakjes zwart zijn. Wij zetten dat om naar een voor ons leesbare vorm. Mijn vriendin maakt het cryptogram op een speciaal bord, ik op mijn computer met brailleleesregel.

Iedere zaterdag kraken we onze hersenen op het cryptogram. Ieder op ons eigen moment in ons eigen huis, soms samen. We hebben in elk geval altijd app-contact om onze ingevingen, vermoedens en frustraties te delen. Pling ... hee, er komt een app binnen: "Ellen, heb jij deze al: puntig raadsel, 13 letters?"  Braillepuzzel. Plotseling weet ik het nieuwe onderwerp voor dit blog.